علل چاقی و افزایش وزن
علل ژنتیکی
علل ارثی مختلفی باعث افزایش وزن می شود. تقریباً حدود ۳۰ % عامل چاقی مربوط به موارد موروثی است.
علل هورمونی
الف – کاهش فعالیت تیروئید (هیپوتیروئید)
ب – بیماری: کوشینگ در این بیماری فقط تنه چاق می شود.
پ ـ هورمونهای جنسی
ت – سندرم اشتین – لونتان: چاقی به همراه موهای زائد و اختلالات قاعدگی و کیستهای تخمدانی می باشد.
ث – چاقی به دنبال برداشتن تخمدانها
ج – چاقی به همراه آمنوره (یائسگی)
چاقی به دلیل مصرف دارو
الف – قرصهای ضد بارداری از شایعترین داروهای افزایش وزن است.
ب – داروهای آرام بخش داروی اعصاب و …
- افزایش مصرف غذا
چاقی با افزایش مصرف غذا که لزوماً به شکل افزایش حجم غذا نمیباشد یعنی مواد غذایی میتواند حجم خیلی کمی داشته باشند اما دارای انرژی خیلی بالایی باشند.
- عدم تحرک
با تحقیقاتی که به عمل آورده ام به این نکته پی بردم که بیشترین عامل چاقی در ایران عادات بد غذایی و اشتباه غذا خوردن است که به خاطر عدم آگاهی در مورد تغذیه و غذا میباشد در آمریکا بیشترین علل چاقی مصرف زیاد غذا .است بسیاری از افراد مراجعه کننده چاق اظهار میدارند که غذای خیلی کمی مصرف میکنند در روز ۲ وعده غذا میخورند و به عبارت عامیانه میگویند حتی آب هم میخورند چاق میشوند واقعاً درست می گویند همان طوری که گفته شد علت چاقی در ایران اکثراً به خاطر پرخوری نیست عادات غذایی نادرست و اشتباه غذا خوردن که در ادامه در رابطهٔ آن بیشتر صحبت میکنیم عامل اصلی چاقی است.
انواع روشهای لاغری در ایران و انتخاب مناسب ترین روشن
1- درمان های درا
الف – داروهای ادرار آور
با مصرف این داروها حجم زیادی از آب بدن در مدت زمان کوتاهی به صورت ادرار از بدن خارج می شود به میزان مصرف ممکن است بدن در عرض یک ساعت ۱۲ لیتر آب از دست دهد بدون آن که تغییری در مقدار چربی بدن داشته باشد اکثر افرادی که اقدام به کاهش وزن سریع کنند مانند کاهش وزن یک کیلو در یک ساعت از این روش استفاده می کنند.
ب ـ داروهای ضد اشتها
ج – پودر مکمل غذایی
این داروها باعث کاهش تمایل به خوردن غذا می شود و فرد در مدتی که دارو را مصرف می کند به علت کاهش مصرف غذا وزن کم می کند. ولی بعد از قطع دارو اشتها به حالت اول برگشته و وزن نیز به شکل اول باز می گردد. از طرفی چون فرد در این مدت به اندازه کافی از مواد مغذی مورد نیاز بدن استفاده نمی کند دچار سوء تغذیه و عوارضی مانند ریزش ،مو، ضعف و افسردگی میگردد این روش هم مانند روشهای دیگر درمان مناسبی نخواهد بود؛ چون مشکل چاقی با دارو و کم خوردن حل نخواهد شد.
این پودرها حاوی انواع مواد مغذی و فیبر بوده که میتواند جایگزین مواد مغذی مورد نیاز بدن گردد. این روش هم درمان مناسبی نخواهد بود، چون اولا فرد چاق نمیتواند همیشه از این پودرها استفاده کند و خسته خواهد شد ثانياً هزینه سنگینی در پی خواهد داشت. بنابر این بعد از مدت کوتاهی فرد چاق مجبور به ترک آن خواهد شد و عادات غذایی گذشته را ادامه خواهد داد
د – داروهای جدیدی در بازار عرضه شده که باعث می شود چربی از طریق دستگاه گوارش جذب نشود.
این هم روش مناسبی برای درمان نخواهد بود اولا بیشتر مواد غذایی مصرفی در ایران مواد نشاسته ای بوده و این دارو تاثیری در عدم جذب آنها نخواهد داشت. بنابر این تنها با کاهش جذب چربی نمی توان با چاقی مبارزه کرد. ثانیاً هزینه سنگین باعث می شود مدت مصرف آن خیلی کوتاه باشد.
ذ ـ کاهش وزن از طریق انواع محلول های لاغری، ژل، کرم، صابون، چسب های لاغری و….
این نوع روشها معمولاً در سالنهای ورزشی استفاده میشوند با مالیدن مقداری ژل روی پوست و قرار دادن پوشش پلاستیکی روی آن مانند سونا موضعی عمل کرده که باعث تعریق آن منطقه بدن میگردد بدون این که تغییری در مقدار چربی داشته باشد بنابر این بعد از مدت کوتاهی وزن به حالت اول باز میگردد باید به دنبال کاهش وزن واقعی باشیم نباید از کاهش وزن کاذب خوشحال شویم. نشانه کاهش وزن کاذب این است که اولاً وزن سریع به شکل اول برمی گردد، ثانیاً باعث صدمات زیانباری مثل سردرد، سرگیجه، ضعف و بی حالی میگردد. حتی میتواند باعث آسیب شدیدتر مانند صدمه به کلیه ها و… شود. چسب های لاغری هم نمی تواند روش مناسب و مطمئنی برای کاهش وزن باشد.
توجه: تاکنون هیچ نوع داروی مطمئنی جهت کاهش وزن به وجود نیامده .است تمام داروهای کاهش وزن که در بازار وجود دارند و تبلیغات زیادی روی آنها صورت میگیرد مبنای علمی ندارند.
- سونا
سونا یکی از روشهای شایع برای کاهش وزن در ایران است. در سونا به دلیل گرمای زیادی که وجود دارد افزایش دمای بدن صورت گرفته و افزایش تعریق خواهیم داشت در نتیجه مدتی که فرد در سونا قرار دارد مقدار زیادی آب را از راه عرق کردن از دست می دهد. بنابر این وزن زیادی را در این مدت از دست میدهد، اما این کاهش وزن کاهش چربی بدن ،نیست بلکه فقط به خاطر از دست دادن آب میباشد و کاهش وزن به شکل کاذب خواهد بود و بعد از مدت کوتاهی با نوشیدن آب وزن به حالت اول باز می گردد.
در این روش بدن در مدت کوتاهی آب زیادی را از دست میدهد و بدن دچار مشکل بی آبی می شود و میتواند به کلیه ها آسیب شدید برساند. اگر باور نمیکنید که سونا لاغر نمی کند مقداری از چربی حیوانی از قصابی بخرید و آن را وزن کنید و بعد در سونا قرار دهید بعد از چند ساعت آن را از سونا خارج کنید و دوباره وزن کنید میبینید هیچ تغییری در حجم و وزن چربی ایجاد نشده است.
- شکم بندهای لاغری و پوشش پلاستیکی
این روش نیز با افزایش دما و حرارت به صورت موضعی در منطقه شکم باعث تعریق شده و آب بین سلولی و آب چربی شکم و اطراف آن از دست میرود و چربی این منطقه جمع می شود و فرد احساس می کند شکمش کوچک شده ولی بعد از مدت کوتاهی و با مصرف آب دوباره وزن به حالت اول بر می گردد.
- تشک های برقی
این روش تقریباً جدید بوده و علاقمندان زیادی دارد در این روش فرد داخل تشکی قرار میگیرد که در لابه لای آن جریان الکتریکی برقرار می.شود. این جریان برق باعث افزایش دما و حرارت میگردد که افزایش تعریق و به طبع از دست دادن آب بدن را به دنبال دارد که میتوان گفت یک نوع سونای خشک انفرادی انجام شده است بنابر این کاهش وزن آن نیز کاذب و موقت خواهد بود.
- دستگاه الکتریکی
این روش از انواع دیگر جدیدتر بوده و تقریباً به تازگی در بازار ایران رونق پیدا کرده است و تبلیغات وسیعی روی آن صورت میگیرد و افراد زیادی را به سوی خود جلب کرده است. این دستگاه دارای الکترودهایی مانند دستگاه نوار قلب است که این الکترودها را به نقاطی از بدن که مشکل چاقی وجود دارد وصل میکنند عمل این دستگاه ایجاد جریان الکتریکی و انتقال آن به بدن از طریق الکترودهایی که به بدن وصل شده است. این جریان الکتریکی وقتی به بدن میرسد باعث تحریک عضلات شده و آن را وادار به انقباض و فعالیت می کند.
انقباض Passive یا غیر فعال که در مقابل آن انقباض Active یا فعال وجود دارد که فرد با اراده خود عضله را منقبض و آن را وادار به فعالیت می.کند تفاوت آن دو در این است ،که انرژی که در انقباض غیر فعال سوزانده می شود در مقابل فعالیت انقباض فعال ناچیز است.
افراد تنبل از این روش استفاده میکنند افرادی که حوصله تحرک و فعالیت را ندارند با کمی تحرک و افزایش فعالیت خیلی بهتر میتوان نتیجه گرفت ورزش و فعالیت سیستم گردش خون را فعال می کند که این دستگاه چنین توانایی را ندارد.
این روش هم راه درمانی مناسبی برای کاهش وزن نخواهد بود و لازمه تداوم لاغری با این دستگاه در آن است که همیشه از این دستگاه استفاده کنید که بسیار خسته کننده و پر هزینه است.
- طب سوزنی
این روش از روشهای قدیمی محسوب می.شود در این روش با قرار دادن سوزنهایی در نقاط مختلف بدن کاهش اشتها بوجود میآید. همان طوری که گفته شد در ایران مشکل چاقی به خاطر زیاد خوردن نیست که بخواهیم با کم خوری با مشکل چاقی مبارزه کنیم اگر هم پرخوری علت چاقی باشد باز هم کم خوردن و محدودیت غذایی راه مناسبی برای کاهش وزن نخواهد بود چون از یک طرف فرد دچار سوء تغذیه میگردد و از طرف دیگر بعد از برداشتن سوزن اشتهای فرد برگشته و عادت غذایی گذشته را تکرار می کند و به وزن اول برمی گردد. اگر چه طب سوزنی برای درمان بسیاری از بیماریها مفید و ارزشمند است.
- ماساژ
در این روش از طریق دست یا از طریق تسمه های لرزاننده منطقه مورد نظر را ماساژ میدهند این تسمه ها با حرکت و لرزش خود باعث اتساع عروق خونی می.گردند این روش در رفع سلولیت میتواند موثر باشد، اما در کاهش وزن و از بین بردن چربی روش مطمئنی نخواهد بود.
در این روش به خاطر حرکت مایعات به طرف نقاط دیگر بدن کاهش سایز را خواهیم داشت که کاذب و موقتی است.
- آب درمانی
آب درمانی یکی از روشهای قدیمی است که در مورد آن مطالب کتابهای زیادی نوشته شده است بعضی از پزشکان معتقدند که از آب درمانی میتوان در درمان بسیاری از بیماریها و دفع سموم بدن استفاده کرد.
برخی پزشکان در رابطه با کاهش وزن نیز از آن استفاده می کنند. در این روش بیمار فقط از آب و مایعات استفاده می.کند ولی مشکل چاقی با کم خوری و محدودیت غذایی حل نمی شود به خصوص در آب درمانی که محدودیت شدید غذایی وجود دارد. در آب درمانی چون بیمار برای مدتی از غذا خوردن محروم می شود بعد از پایان دوره به خاطر محرومیت حس غذا خوردن در او شدیداً بالا می.رود بنابر این بدون کنترل شروع به غذا خوردن می کند که خود مشکلاتی را در پی خواهد داشت.
عوارض آب درمانی
الف – از آن جا که معده برای مدتی خالی ،است خوردن غذا به طور ناگهانی باعث اختلالات گوارشی می شود.
ب ـ محدودیت شدید ،غذایی پرخوری به دنبال خواهد داشت و وزن نه تنها به شکل اول باز میگردد بلکه میتواند بدتر از وضعیت قبلی شود.
ج – بسیاری از مواد مغذی که باید به طور روزانه مصرف شوند در بدن ذخیره نمیگردد بنابر این در طی دوره آب درمانی بیمار دچار سوء تغذیه شده و عوارضی مانند ریزش مو، ضعف چروکیدگی پوست، افسردگی، رنگ پریدگی و پرخاشگری در وی پدیدار می گردد.
د- کاهش وزن ایده آل یک کیلو در عرض یک هفته است ولی آب درمانی کاهش شدید مصرف کالری و در نتیجه کاهش وزن شدیدی را به دنبال خواهد داشت به طوری که در عرض یک هفته ۷ کیلوگرم یا بیشتر وزن کاهش مییابد و با استانداردهای تعیین شده اختلاف زیادی دارد.
ح ـ اگر فرض را بر این بگیریم که آب درمانی عوارضی در پی نخواهد ،داشت با این وجود نیز یک درمان اصولی و ریشهای برای چاقی نخواهد بود چون بیمار فقط برای مدت کوتاهی میتواند آن را رعایت کند و نمیتواند خود را برای همیشه از غذای خوشمزه و لذیذ محروم سازد بنابر این خسته شده عادت غذایی سابق را ادامه خواهد داد و بالطبع وزنش به شکل اول برخواهد گشت.
* قابل ذکر است روشهای دیگر ،لاغری جراحی و روش تهاجمی دیگر مثل الکترولیپولیز لیپوساکشن و… میباشند که دارای عوارض و خطر آفرین میباشند و روشهای غیر تهاجمی مثل کرایولیپولیز که خطر چندانی ندارند.
- کاهش وزن فقط از طریق ورزش
ورزش یکی از روشهای بسیار مناسب برای برخورداری از جسم سالم و وزن ایده آل است کاهش وزن از طریق ورزش مشکل و دشوار می باشد مثلاً برای کاهش وزن به اندازه یک کیلوگرم نیاز به ۲۳ ساعت پیاده روی است؛ که از نظر زمان و امکانات شاید برای ما فراهم نشود.
کاهش وزن از طریق رژیم غذایی
معمولاً فرد برای کاهش وزن یکی از راههای زیر را انتخاب می کند.
الف ـ حذف یک وعده غذایی اکثراً وعده غذایی: صبحانه را حذف می کنند این روش نه تنها مناسب نیست بلکه دچار عوارض نیز میباشد حذف صبحانه باعث کاهش قند خون شده که خود کاهش کارایی روزانه و پرخاشگری را به همراه دارد معمولاً این گونه افراد با این که یک وعده غذایشان را حذف میکنند لاغر نمیشوند چون در وعده های بعدی با پرخوری آن را جبران می.کنند در نتیجه حذف صبحانه اشتباه محض است. نمونه دیگر در ماه مبارک رمضان .است بعضی افراد با این که در طی روز غذایی نمی خورند ولی نه تنها لاغر نمی شوند بلکه چاق هم می شوند چون راه درمان کم و زیاد خوردن نیست.
ب – کاهش میزان مصرف در وعده های غذایی: در این روش فرد تمام وعده های غذایی را دارد اما کمتر از گذشته میخورد در این روش ممکن است فرد به اندازه کافی مواد مغذی مورد نیاز را مصرف نکند و دچار سوء تغذیه گردد، بنابر این کم خوری هم روش مناسبی برای کاهش وزن نخواهد بود.
ج – رژیم غذایی بر مبنای علمی: در این روش تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن در رژیم غذایی قرار دارد.
این برنامه غذایی توسط کارشناسان متخصصان و پزشکان پایه ریزی می.گردد در این روش نه تنها بیمار هیچ وعده غذایی را حذف نمی کند و کم هم نمیخورد بلکه به اندازه کافی و مورد نیاز بدن غذا مصرف می کند.
- کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش
بهترین و اصولی ترین روش برای کاهش وزن و داشتن وزنی ایده آل .است در این روش از یک رژیم غذایی برنامه ریزی شده نوع (ج) همراه با ورزش متعادل استفاده میگردد مانند پیاده روی این روش غیر از این که از تمام مواد مغذی مورد نیاز استفاده می کند و خطر سوء تغذیه از بین میرود با ورزش مناسب روند کاهش وزن تسریع گشته و سلامتی جسم و روح را به ارمغان می آورد. عوارضی مانند ریزش مو چروکیدگی پوست….. را نیز در برنخواهد داشت.
باید توجه داشته باشید که در طی رژیم برنامه ریزی شده پزشکان عادت غذایی گذشته را ترک گوئید و به رژیم غذایی جدید عادت کنید. که این بهترین اصل درمان چاقی محسوب می شود.
چرا اکثر روشهای کاهش وزن غیر مجاز و غیر علمی هستند؟
اکثر ،روشها کاهش وزن واقعی ایجاد نمی کنند بلکه به صورت کاذب و موقتی .هستند جالب این که اکثر روشها عملکرد مشابه دارند فقط شکل آنها با هم فرق می کند؛ مثلاً کند؛ مثلاً در بیشتر آنها از طریق از دست دادن آب بدن کاهش وزن صورت می گیرد.
برای کاهش وزن و لاغری چه کار کنیم؟
اولین قدم برای درمانی چاقی این است که بدانیم چه عاملی باعث چاقی و افزایش وزن شده است؛ در واقع بدانیم که علت چاقی چیست؟ همان طوری که بیان شد مهمترین عامل چاقی در ایران عادت غذایی نامناسب و اشتباه غذا خوردن است.
اگر عامل زمینه ای که باعث چاقی شده را از بین نبرید با هر روشی که اقدام به کاهش وزن کنید مطمئن باشید چاقی دوباره به سراغ شما خواهد آمد و شما را راحت نخواهد گذاشت بنابر این دنبال روش موقتی و كاذب نباشید استفاده از روشهای مختلف و پرهزینه و سخت روزی شما را خسته خواهند کرد.
افراد چاق باید به متخصصان و پزشکان مراجعه کنند تا ارزشیابی غذایی روی آنها صورت گیرد و با یک سری بررسیها علت چاقی مشخص شده و بعد از آن اقدام به درمان کرد.
با آموزش و آگاهی غذایی کافی میتوان عادت غذایی گذشته را اصلاح کرد از این طریق میتوان یقین داشت چاقی به صورت ریشه ای درمان خواهد شد.
